ବିଶାଳ ହୃଦୟର ଅଧିକାରୀ ବିଶ୍ୱନାଥ ସାହୁ

ରାଜ୍ୟରେ ଛାତ୍ର ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ୟତମ ବିନ୍ଧାଣୀ ବାମପନ୍ଥୀ ତଥା କୃଷକ ଆନ୍ଦୋଳନର ଅନ୍ୟତମ କର୍ଣ୍ଣଧାର ତଥା ଛତ୍ରପୁର ବିଧାନସଭା ଆସନରୁ ୨ଥର ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇ ଆସିଥିବା ପୂର୍ବତନ ବିଧାୟକ ସାଥି ବିଶ୍ୱନାଥ ସାହୁଙ୍କ ଜୁଲାଇ ୧୨ ତାରିଖରେ ହେଉଛି ଜନ୍ମ ଶତବାର୍ଷିକୀ । ରାଜନୈତିକ ଆଦର୍ଶ ତଥା ବିଚାର ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ଜଣେ ନିଷ୍ଠାପର ବାମପନ୍ଥୀ ଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କର ହୃଦୟ ଏତେ ବିଶାଳ ଥିଲା ଯେ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ହେବା ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ପାଇନଥିଲେ । ମନଟି ତାଙ୍କର ସଦା ଚଳଚଞ୍ଚଳ ରହୁଥିଲା । ହସଟି ଥିଲା ଆତ୍ମୀୟତାର ହସ, ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଆପଣେଇ ନେବାର ହସ । ନିଜେ ବଂଚିଥିବା ୯୧ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସାମ୍ନାରେ ଥିବା ୧୯ବର୍ଷର ଯୁବକକୁ ପ୍ରଶ୍ନଟି ଆସୁଥିଲା, କେମିତି ଅଛରେ’, କ’ଣ ଭଲ ଅଛ? ଅର୍ଥାତ୍ ଏ ପ୍ରଶ୍ନ ତାଙ୍କୁ କିଏ ପଚାରୁ ଯେ ‘ଆପଣ କେମିତି ଅଛନ୍ତି’, ସେ ଅବସର ସେ କାହାକୁ ଦେଉ ନଥିଲେ । ସ୍ୱାଧୀନତା ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅବସ୍ଥାରେ ଲୋକଙ୍କ ଅଭାବ, ଅସୁବିଧା, ଆବଶ୍ୟକତା ଇତ୍ୟାଦି ବହୁଗୁଣ ବଢ଼ିଯିବ ସେ ଜାଣିଥିଲେ । ସେଥିପାଇଁ ଯେଉଁ ସମୟରେ ଯିଏ ଯାହା ତାଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ କରିବା ପାଇଁ ଚାହୁଁଥିଲେ ସେ ପଛାଉ ନଥିଲେ । ୯୦ବର୍ଷ ବୟସ ଯାଏଁ ବି ସେ ଗାଁଲୋକଙ୍କ ସମସ୍ୟା/ସ୍କୁଲ ସମସ୍ୟା ଓ ବିବିଧ ସମସ୍ୟା ନେଇ ଏକା ଏକା ସଚିବାଳୟ ଯାଇ ମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ଅମଲାଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚି ଯାଉଥିଲେ । କାମରେ ସଫଳ ହେବା ଯାଏଁ ତାଙ୍କ ଉଦ୍ୟମରେ ଅଧାରୁ ଅବ୍ୟାହତ ନେଉନଥିଲେ । ରାଜନୈତିକ ଆଦର୍ଶବାଦ ମଣିଷର ବୁଝାମଣାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବା ପରିବର୍ତ୍ତେ ଏଥିରେ ବିଶ୍ୱାସ କରୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଭୟଙ୍କର ଭାବେ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ କରିଚାଲିଥିବା ବେଳେ ବିଶ୍ୱନାଥବାବୁ ଥିଲେ ଏକ ବ୍ୟତିକ୍ରମ । ସମାଜବାଦ ସମ୍ଭବ କି ନୁହେଁ ବା କୃଷକ ଆନ୍ଦୋଳନ କେତେଦୂର କୃଷକକୁ ନ୍ୟାୟ ଦେଇପାରିବ; ଏଭଳି ପ୍ରଶ୍ନକୁ ସେ ମନଭିତରକୁ ନ ଆଣି ତାଙ୍କଦ୍ୱାରା ଯେତିକି କାମ ସମ୍ଭବ ହେଇପାରିବ ତାହା କରି ଚାଲିଥିଲେ । ଏମିତିରେ ତ ମୁଖ୍ୟସ୍ରୋତର ବାମପନ୍ଥୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ଭିତରେ ସଙ୍ଗଠିତ କ୍ଷେତ୍ରର ଶ୍ରମିକ ସଙ୍ଗଠନମାନେ ଗେହ୍ଲାପୁଅ ଏବଂ କୃଷକ ସଙ୍ଗଠନଗୁଡ଼ିକ ଅଲୋଡ଼ା, ଅଖୋଜା ରହିଆସିଛନ୍ତି । ତଥାପି ଏଭଳି ଏକ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଭୃକ୍ଷେପ ନକରି ବିଶ୍ୱନାଥ ବାବୁ ଭାଗଚାଷୀର ଅଧିକାର ପାଇଁ ଆରମ୍ଭରୁ ହିଁ ଉଦ୍ୟମ ଅବ୍ୟାହତ ରଖିଆସିଥିଲେ ।
କୃଷକ ସଙ୍ଗଠନକୁ ମଜବୁତ୍ କରିବା ପାଇଁ ସେ ଜିଲ୍ଲାକୁ ଜିଲ୍ଲା ବସ୍ରେ ବସି ବୁଲୁଥିଲେ । କୌଣସି ସର୍ବଭାରତୀୟ ସ୍ତରର କୃଷକସଭା ବୈଠକକୁ ନଯାଇ ରହିପାରୁନଥିଲେ । ଶିକ୍ଷାକ୍ଷେତ୍ରରେ ତାଙ୍କର ଅବଦାନ ଛତ୍ରପୁର/ ରମ୍ଭା ଅଞ୍ଚଳରେ ଯେକୌଣସି ଜଣାଶୁଣା ଲୋକଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ ସେ ଆପଣଙ୍କୁ କହି ଚାଲିଥିବେ । ସ୍କୁଲ-କଲେଜ ଖୋଲିବା ପାଇଁ ଯେତେବେଳେ ଅଗ୍ରସର ହେଉଥିଲେ, ଦଳମତ ନିର୍ବିଶେଷରେ ସେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ସହଯୋଗ ମାଗୁଥିଲେ । ଖୋର୍ଦ୍ଧାର ପ୍ରାଣନାଥ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାବେଳେ ପ୍ରଥମ ଅବଦାନ ତାଙ୍କରି ମାଧ୍ୟମରେ ସଂଗୃହୀତ ହୋଇଥିଲା ।
ପାଣି ପଞ୍ଚାୟତକୁ ନେଇ ଯେତେବେଳେ ରାଜେନ୍ଦ୍ର ଷଡ଼ଙ୍ଗୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏକ ଅଭିଯାନ ଚାଲିଥିଲା, ଦିଗପହଣ୍ଡି ବ୍ଲକ୍ର ଏକ କୃଷକ ସଭାର ଅନ୍ୟତମ ଆୟୋଜକ ଥିଲେ ବିଶ୍ୱନାଥ ବାବୁ । ମତପାର୍ଥକ୍ୟ ସତ୍ତ୍ୱେ ସେ କୃଷକମାନଙ୍କ ପାଇଁ କାମକରିବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ହିସାବରେ ଛିଡ଼ାହେବା ପାଇଁ ଦେଇନାହାନ୍ତି । ଯେଉଁସବୁ କଷ୍ଟ ସ୍ୱୀକାର କରି ସେ ଛାତ୍ରସଂଘର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ, ତାହାର ଅନେକ ଉଦାହରଣ ତାଙ୍କ ସହ ଆଲୋଚନା ବେଳେ ମୁଁ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଥିଲି । ଛାତ୍ରସଂଘ ସେତେବେଳେ ଜାତୀୟ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ସ୍ପଷ୍ଟ ମତ ରଖୁଥିଲା ଓ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ମଧ୍ୟ ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଥିଲା । ସ୍କୁଲରେ ପାଠ ପଢ଼ିବାବେଳେ ବି ସେ ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ପ୍ରପୀଡ଼ିତ ସହାନୁଭୂତି କରାଇ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ଉଦେଶ୍ୟରେ ଗୋଟିଏ ବେଳା ଖାଇ ଅନ୍ୟ ବେଳା ଖାଦ୍ୟ ସେହି ହା-ଅନ୍ନ ଚିକ୍ରାର କରୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଦେବାପାଇଁ ନିଜ ସହପାଠୀମାନଙ୍କୁ ସଙ୍ଗଠିତ କରିଥିଲେ ।
୧୯୯୪-୯୫ ମସିହାର କଥା । ଗୋପାଳପୁର ଟାଟାବିରୋଧୀ ଆନେ୍ଦାଳନ ବେଳେ, ନାରାୟଣ ରେଡ୍ଡୀଙ୍କ ଡାକରା ଓ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ସାମନ୍ତରାଙ୍କ ଆହ୍ୱାନକ୍ରମେ ପ୍ରଦୁ୍ୟମ୍ନ ବଳ, ମନମୋହନ ଚୌଧୁରୀ, ଗଙ୍ଗାଧର ପାଣିଗ୍ରାହୀ, ଗୁରୁ ମହାନ୍ତି ଓ ବୀରେନ୍ଦ୍ର ନାୟକ, ପ୍ରଶାନ୍ତ ପଣ୍ଡା, ବିଶ୍ୱପ୍ରିୟ କାନୁନଗୋ ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କ ସହ ମତେ ଯିବାକୁ ସୁଯୋଗ ମିଳିଥିଲା । ଆଉ କିଛି ଥର ପ୍ରଦୁମ୍ନ ବଳ ଓ ବୀରେନ୍ଦ୍ର ନାୟକଙ୍କ ସହ ମୁଁ ସେ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଗସ୍ତରେ ଯାଇଥିଲି । ସେତେବେଳେ ବିଶ୍ୱନାଥ ବାବୁଙ୍କ ସଂସ୍ପର୍ଶରେ ମୁଁ ଆସିଥିଲି, ଆଲୋଚନା କରିଥିଲି ଏବଂ ପ୍ରେରଣା ବି ପାଇଥିଲି । ସେ କାହାରିକୁ ଅପେକ୍ଷା ନକରି ସବୁବେଳେ ଠିକଣା ଯାଗାରେ ଆସି ପହଞ୍ଚି ଯାଉଥିଲେ ।
କୃଷିସମସ୍ୟା ଉପରେ ରାଜ୍ୟସ୍ତରୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକରେ ଏକାଠି ହେବାର ସୁଯୋଗ ମଧ୍ୟ ମିଳିଥିଲା । ‘ସମଦୃଷ୍ଟି’କୁ ଦୀର୍ଘାୟୁ କରିବା ପାଇଁ ସବୁବେଳେ ତାଙ୍କର ପ୍ରେରଣା ଥାଏ ।
ସେ ଜଣେ ନିଆରା ବାମପନ୍ଥୀ ଯେ ଆମର ସ୍ପଷ୍ଟ ଭିନ୍ନମତଗୁଡ଼ିକୁ ସମ୍ମାନ ଦେଉଥିଲେ ଏବଂ କେବେ ବି ପ୍ରଭାବିତ କରିବାପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରୁନଥିଲେ । ସାରାଜୀବନ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ବିଶ୍ୱନାଥ ପରିବାର କାମ କରି ଓ ତ୍ୟାଗପୂତ ଜୀବନ ଅବଲମ୍ବନ କରି, ଶ୍ରୀ ତୁଷାରକାନ୍ତଙ୍କ ଭାଷାରେ ୮୦ଏକର ଜମି ମାଲିକରୁ ମାତ୍ର ୨ଏକର ଜମିକୁ ଖସି ଆସିଥିଲେ । ତଥାପି ନିଜ ଏମ୍.ଏଲ୍.ଏ. ପେନ୍ସନ୍ ପାଣ୍ଠିରୁ ନିଜ ଦଳ ଭାରତୀୟ କମୁ୍ୟନିଷ୍ଟ ପାର୍ଟିକୁ ମାସିକ ଲେଭି ଦେଉଥିଲେ । ଅନେକ ଅସୁବିଧା ସତ୍ତ୍ୱେ ‘ସମଦୃଷ୍ଟି’କୁ ମଧ୍ୟ କିଛି ସେହି ପେନସନ ପଇସାରୁ ଦାନ କରିଥିଲେ । ସେହି ଅର୍ଥରେ ଦିନେ ‘ଗ୍ରାମୀଣ ସମଦୃଷ୍ଟି’ ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ କରିଥିଲା ।
ଜୀବନର ଶେଷ କିଛିମାସ ଓ କିଛି ଦିନ ସେ ଭୁବନେଶ୍ୱରର ନାବାର୍ଡ଼ କଲୋନୀସ୍ଥିତ ନିଜ ଝିଅ ରୀନା, ଜ୍ୱାଇଁ ଶଶାଙ୍କ ବାବୁ, ନାତି ଓ ନାତୁଣୀଙ୍କ ଗହଣରେ ଯତ୍ନର ସହ କଟାଇଥିଲେ । ମନଟା ସବୁବେଳେ ଗାଁ’ରେ ଥିଲେ ବି ପୁଅ ଓ ଝିଅଙ୍କର ସେବା ଓ ଯତ୍ନ ଭିତରେ ସେ ଗାଁ’ର ନ ରହିବାର କଷ୍ଟଟିକୁ ଭୁଲିଯାଉଥିଲେ । ଡାକ୍ତରମାନଙ୍କ ଭୁଲ୍ ଅସ୍ତ୍ରୋପଚାର ଯୋଗୁଁ ଅନେକ କଷ୍ଟ ପାଉଥିଲେ ବି, ସେ ତାକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉନଥିଲେ । ଅନେକ ଆପୋଷ ଆଲୋଚନା ଭିତରେ ଯେଉଁ ଅନୁଭୂତିର କାହାଣୀ ସବୁ ସେ କହିଥିଲେ ତାକୁ ନେଇ ଏକ ଭିଡ଼ିଓ ସାକ୍ଷାତକାର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ପାଇଁ ମୁଁ ମନ ବଳାଇଥିଲି । ସେ କହିଥିଲେ ଟିକିଏ ଭଲ ଲାଗିଲେ ସାକ୍ଷାତକାରଟିକୁ ରେକର୍ଡ଼ କରିବା । କିନ୍ତୁ ତାହା ହୋଇପାରିଲା ନାହିଁ ।
ବିଶ୍ୱନାଥ ବାବୁଙ୍କ ଅବର୍ତ୍ତମାନରେ ତାଙ୍କ ସ୍ମୃତିରେ ଆମେ କେତୋଟି କାମ କରିବୁ ନିଶ୍ଚୟ । ଯେଉଁ ‘ଗ୍ରାମୀଣ ସମଦୃଷ୍ଟି’ର ଆତ୍ମପ୍ରକାଶ ପାଇଁ ତାଙ୍କର ଆର୍ଥିକ ସହଯୋଗ କାମରେ ଲାଗିଥିଲୁ । ବିଶ୍ୱନାଥ ବାବୁଙ୍କୁ ଜାଣିବା ଓ ବଝିବା ପାଇଁ ଯେଉଁ ପାଠକମାନେ ସୁଯୋଗ ପାଇନଥିବେ, ଆସନ୍ତା ସଂଖ୍ୟାମାନଙ୍କରେ ତାାଙ୍କର ବିଧାନସଭାର ଭାଷଣଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ଥାନିତ କରାଯିବ । ପୁଣିଥରେ ଓଡ଼ିଶା ମାଟିର ଏହି ସୁଯୋଗ୍ୟ, ଦରଦୀ, ବିଚାରଶୀଳ ତଥା ମଣିଷକୁ ଭଲପାଉଥିବା ମହାନ୍ ହୃଦୟର ମଣିଷଙ୍କ ସ୍ମୃତିରେ ‘ସମଦୃଷ୍ଟି ପରିବାର’ ତରଫରୁ ତାଙ୍କରି ଜନ୍ମ ଶତବାର୍ଷିକୀ ଅବସରରେ ଶ୍ରଦ୍ଧାଞ୍ଜଳି ଅର୍ପଣ କରୁଛୁ ।